Soms denk ik dat het allemaal niet echt is. Dat ik in een verhaal zit. Of een film. Een script waarin iedereen een rol speelt. Van sommige mensen weet ik bijna zeker dat ze niet echt zo kunnen zijn — onmogelijk haast. Waarom doen mensen wat ze doen? Waarom zijn ze zoals ze zijn? Een onuitputtelijke bron van verwarring en ergernis.
Ik moest denken aan W.F. Hermans, die zichzelf een misantroop noemde. Misantroop — ik vind het eigenlijk best een mooi woord. Volgens de Dikke Van Dale betekent het simpelweg ‘mensenhater’. Maar Wikipedia biedt gelukkig wat nuance:
“Misantropie is een levenshouding die wordt gekenmerkt door een pessimistische visie op de samenleving en het wantrouwen van mensen. Een misantroop kan humaan en sociaal gedrag vertonen en is dus niet per definitie antisociaal of het tegengestelde van een humanist.”
Ik heb Hermans altijd graag gelezen. En ik begrijp tegenwoordig beter waarom. Ik herken mezelf namelijk wel in de definitie van een misantroop. Al ben ik geen mensenhater — daar ben ik te aardig voor, denk ik. Ik ben gewoon graag alleen. Enkele uitzonderingen daargelaten.
De nabijheid van mensen voelt vaak ongemakkelijk. Het wrijft, het schuurt. Mensen doen dingen die ik niet begrijp, en meestal begrijpen ze mij ook niet. Daar wringt de schoen. Hermans en zijn personages begrijp ik wél: het ongemak, de frictie, de worsteling met het bestaan.
Hoe mooi ik het woord misantroop ook vind, het label mensenhater past toch niet helemaal bij me. Nee, dan noem ik mezelf liever een frictief persoon.
J. Meirik